Razılaşma olmasa, danışıqlardan çıxacam

Bölmə: Siyasət › ,
Tarix: 17:33 28.04.2025

Tramp Ukrayna Prezidenti Zelenskiyə təzyiq edərək onu “məcburi sülh” şərtlərini qəbul etməyə yönəltməyə çalışıb. Tramp, Zelenskinin razılaşmağa başqa seçimi olmadığını vurğulayaraq, əgər razılaşma əldə olunmasa, gələn həftə danışıqlardan çıxacağını bildirib.

 

Mövzu ilə bağlı politoloq Züriyə Qarayeva “İnformator.az”a açıqlamasında bildirib ki, Tramp, Rusiya prezidenti Putini iki həftə ərzində atəşkəsə nail ola biləcəyini əsas gətirərək atəşkəsə çağırıb:

 

“Zelenskinin Krım üzərində nəzarəti verməyə hazır olub-olmaması ilə bağlı suala ABŞ lideri belə cavab verib: “Mən belə düşünürəm”. Tramp həmçinin Rusiya prezidenti Vladimir Putini atəşkəsə iki həftə ərzində nail ola biləcəyini əsas gətirərək atəşkəsə çağırmağa çağırıb. Nə Zelenski, nə də Rusiya prezidenti Vladimir Putin hələ ki, Trampın son bəyanatlarına cavab verməyiblər. Planla bağlı danışıqlar sürətləndikcə Almaniyanın yeni administrasiyasından sərt açıqlama gəldi. Almaniyanın müdafiə naziri Boris Pistorius Ukraynanı atəşkəs müqabilində geniş ərazi güzəştlərini ehtiva edən sazişi qəbul etməməyə çağırıb. Almaniyanın ictimai yayımı olan ARD-a danışan Pistorius, Ukraynanın Trampın son təklifini qəbul etməsinin “təslim olmaq” anlamına gələcəyini iddia edib. Pistorius Kiyevin bunu qəbul etməməli olduğunu deyib və əlavə edib: "Ukrayna bu təklifdə olana bir il əvvəl nail ola bilərdi. Bu, təslim olmaq kimi görünür",- deyə politoloq vurğulayıb.

 

Trampın “razılaşma əldə olunmasa, danışıqlardan çıxacağı” bəyanatı nəyi ifadə edir?

 

“Zelenski ilə ikitərəfli görüşdən sonra Romadan ayrılan Tramp bu həftənin əvvəlində Moskvanın Kiyevə zərbə endirməsindən sonra onun müharibəni bitirmək istəyini şübhə altına alaraq, Rusiya prezidenti Vladimir Putini hədəfə alıb. Sosial mediada paylaşım edən Tramp “Putinin mülki ərazilərə raket atması üçün heç bir səbəb yoxdur” deyib. Trampın nümayəndəsi Steve Witkoff və Rusiya prezidenti Vladimir Putin cümə günü Moskvada Ukraynada atəşkəsi müzakirə etmək üçün görüşüblər. Bu danışıqlardan sonra Tramp bildirib ki, Rusiya və Ukrayna “razılaşmaya çox yaxındır”. Aprelin 25-də Moskvada Trampın xüsusi nümayəndəsi Vitkoffun Putinlə görüşündə xarici siyasət məsələləri üzrə müşaviri Yuri Uşakov və Rusiya Sərvət Fondunun sədri Kirill Dmitriev də iştirak ediblər.

Uşakov üç saat davam edən görüşün “konstruktiv” keçdiyini və digər məsələlərlə yanaşı, Rusiya ilə Ukrayna arasında birbaşa danışıqların mümkünlüyünün də müzakirə edildiyini bildirib. Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov aprelin 25-də deyib ki, Moskva müharibəni dayandırmaq üçün ABŞ-la “razılaşmaya hazırdır”, lakin bəzi elementlərin “incə tənzimləmə”yə ehtiyacı var. ABŞ və Avropanın sülhə dair təklifləri təhlükəsizlik təminatları kimi əsas sahələrdə fərqlənir. Aprelin 23-də Londonda keçirilən görüşdə AB və Ukraynanın bu təklifə cavabı amerikalılara çatdırılıb. ABŞ-nin planı Ukraynada təhlükəsizliyi ABŞ olmadan təmin etmək üçün Britaniya və Fransanın başçılıq etdiyi “istəklilər koalisiyasını” nəzərdə tutur. Avropalılar istəyirlər ki, Birləşmiş Ştatlar və başqaları Ukraynaya hücum ediləcəyi təqdirdə ona kömək etmək üçün NATO tipli öhdəlik şəklində “möhkəm” zəmanətlər versinlər. Avropa da ABŞ-nin Ukraynanı NATO-ya qadağa qoyacağı vədini qəbul etmir, məsələni uzatmağa üstünlük verir. O, həmçinin Ukraynada Avropa qoşunlarının mövcudluğunu məhdudlaşdırmaq cəhdini də rədd edir. Avropa və Ukrayna yalnız atəşkəs qüvvəyə mindikdən sonra işğal olunmuş Ukrayna ərazilərinə nə baş verəcəyini müzakirə edəcək. ABŞ-nin təklifi Rusiyanın Krımı ilhaqını tanıyacaq və bütün Luqansk da daxil olmaqla, işğal olunmuş digər ərazilər üzərində Rusiyanın nəzarətini de-fakto tanıyacaq. Digər əsas fərq ondan ibarətdir ki, Zaporojya AES Ukraynaya qaytarılacaq, lakin ABŞ-nin nəzarətində qalacaq və həm Rusiya, həm də Ukraynanı elektrik enerjisi ilə təmin edəcək. Kontrplanda Rusiyaya elektrik enerjisinin verilməsindən bəhs edilmir. ABŞ-nin 17 aprel təklifi Rusiyaya qarşı 11 illik sanksiyalara son qoymağı öhdəsinə götürür, əks plan isə davamlı sülhdən sonra tədricən yumşalmağı təklif edir. Witkoff planında Rusiyada saxlanılan ukraynalı uşaqları açıq şəkildə qeyd etmir, lakin bu, Avropa-Ukrayna reaksiyasının mərkəzində dayanır. O qeyd edib ki, danışıqlar Rusiya və ABŞ-i təkcə Ukrayna ilə bağlı deyil, digər məsələlərdə də mövqelərində yaxınlaşdırıb. Uşakov qeyd edib ki, iki ölkə arasında məhsuldar dialoq müxtəlif səviyyələrdə davam edəcək”,- deyə politoloq qeyd edib.

 

 

 

Səyyarə Mirzəyeva